Pobuna

Premda Władysław Stanisław Reymont ima pravo prvenstva od gotovo dvadeset godina, usporedbe njegove “Pobune” (1924) s tematski sličnom “Životinjskom farmom” Georgea Orwella, kao i nagađanja o tome je li Orwell znao za Reymontov roman, već godinama podižu prašinu oko ovog, danas pomalo zaboravljenog djela i njegova autora. Samouk i književni autsajder, Reymont je godinama prebivao na književnoj margini, da bi 1924. u strašnoj konkurenciji autora kao što su Thomas Mann, Maksim Gorki i Thomas Hardy osvojio najlaskavije priznanje - Nobelovu nagradu! Pisana u obliku basne, “Pobuna” opisuje ustanak životinja protiv čovjeka te njihov odlazak, na čelu s “velikim vođom” psom Rexom na “putovanje onamo, kamo lete ždralovi, u one blagoslovljene zemlje, u kojima nema ljudi i gdje vladaju sloboda i sreća”. Zanimljivo je da je ova antiutopija bila dugo zabranjena u Poljskoj - tek je 2004. objavljeno službeno izdanje! - jer su je budni cenzori (posve pravilno) procijenili kao kritiku Oktobarske revolucije i svih oblika totalitarizama, proglasili je nepodobnom i brže-bolje je izbacili iz svih knjižara, knjižnica i knjiga o poljskoj književnosti!